Tĩnh điện và những tác hại của nó trong sản xuất

1. Tĩnh điện sinh ra như thế nào?

Sự ma sát,  áp lực, sự  tiếp xúc hay tách rời là những nguyên nhân chính gây ra tĩnh điện.  Ảnh hưởng của tĩnh điện được dễ dàng nhận biết qua hiện tượng bị giật khi mở cửa xe hơi sau khi dừng xe lại. Loại vật liệu, cấu tạo vật liệu, lực nén, lực tách rời, độ ẩm liên quan xác định độ lớn của tĩnh điện.

Có 3 yếu tố chính ảnh hưởng đến độ lớn của tĩnh điện:

• Các loại vật liệu khác nhau khi ma sát tạo ra lượng tĩnh điện khác nhau. Những vật liệu có khả năng sinh lượng tĩnh điện lớn khi ma sát là: nhựa, giấy, lông thỏ hoặc các chất cách điện khác.
• Độ lớn của tĩnh điện phụ thuộc vào lực ma sát. Lực ma sát càng lớn thì lượng tĩnh điện càng lớn và ngược lại
• Lượng tĩnh điện tỹ lệ nghịch với độ ẩm trong không khí. Do đó, cùng 1 hiện tượng tĩnh điện của cùng vật thể với lực giống nhau lượng tĩnh điện phát sinh ở mùa khô sẽ lớn hơn mùa mưa.

Những nhân tố này là căn nguyên của những băng tải và những hệ thống khác với những dây đai cách điện hoạt động như máy phát tĩnh điện, thậm chí một băng tải di chuyển chậm có khả năng làm hư hại những linh kiện điện tử. ma sát, áp lực, sự tiếp xúc hay tách rời là những nguyên nhân chính của tĩnh điện.

2.  Sự cố gây ra bởi tĩnh điện

•  Sự phóng tĩnh điện (ESD – Electrostatic Discharge): 

Tương tự như hiện tượng sét trong tự nhiên. Tĩnh điện trên bề mặt vật thể sẽ phóng các điện tích xuống đất qua trục máy tạo ra tia lửa điện. Khi tĩnh năng lượng tạo ra của tia lửa điện vượt qua điểm cháy nổ của vật liệu ( đây là các dung môi gas , xăng  .. v.v bay hơi) sẽ làm phát sinh ngọn lửa gây hỏa họan.

• Sự bám hút (ESA – Electro Static Atraction):

Các hạt bụi nhỏ khi gần từ trường tĩnh điện sẽ bị phân cực trái dấu. Sau đó các hạt bụi này sẽ bị hút vào bề mặt vật thể do lực hút. Điều này gây ảnh hưởng rất lớn đến quá trình sản xuất và chất lượng sản phẩm. Những tác hại thường thấy là giảm chất lượng sản phẩm, mực in bị nhiễm bẩn, bị lem khi in , kẹt máy , làm hư bản in trên ống đồng…

• Tác hại đối với con người:

            Với một lượng điện tích rất lớn trên bề mặt vật thể , tạo ra một từ trường cực mạnh ở môi trường xung quanh . Từ trường này có tác hại về lâu dài với sức khỏe con người , trong đó , ảnh hưởng nhiều nhất là hệ thần kinh , hệ sinh dục , hệ tuần hòan. Đặc biệt lực tĩnh điện có khả năng giật người thao tác gây ra tai nạn lao động.

3. Tác hại của tĩnh điện trong sản xuất

Tĩnh điện trên bề mặt của vật thể, khi lớn đến mức độ thích hợp (khoảng 3000 volt) sẽ tạo ra một từ trường tĩnh điện, từ trường này sẽ tác động gây ra sự phân cực của các vật thể khi các vật thể này lọt vào trường tĩnh điện, việc phân cực này tạo ra lực hút Culon đủ lớn để hút cưỡng bức các vật thể này vào bề mặt của vật mang tĩnh điện.
Hiện tượng hút bụi này ảnh hưởng tới chất lượng của các qúa trình sản xuất cần sạch bề mặt như: In ấn, lắp đặt, đóng gói thực phẩm, dược phẩm, tráng phủ, sơn, xi mạ và các qui trình sản xuất điện tử …v.v..

Bởi vậy, trong sản xuất chúng ta thường gặp phải các vấn đề khó chịu:

- Màng film, chai lọ bị bám dính bụi, tích điện làm giảm chất lượng sản phẩm.
- Các bao bì làm ra không thể xếp ngay hàng
- Tĩnh điện cao gây ra tia lửa điện dẫn đến cháy nổ. Hỏa hoạn từ những nơi dễ cháy như dung môi in
- Mực in bị lem ( vết chân chim, kéo râu…)
- Công nhân bị điện giật gây tai nạn lao động
- Phế phẩm tăng do người công nhân không muốn lại gần màng film…
- Quy trình đóng rót bị hút bụi, miệng túi bị hở
- Các sản phẩm nằm không đúng vị trí vì đẩy nhau do nhiễm tĩnh điện gây phế phẩm
- Kẹt màng vào các trục cuốn của máy
- Và nhiều tác hại khác